Trẻ bị chướng bụng nôn trớ: Nguyên nhân và cách khắc phục?

Hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện, dễ bị tác động gây ra tình trạng rối loạn tiêu hóa, nôn trớ sau khi ăn hoặc đầy bụng, khó tiêu. Tình trạng nôn trớ sau khi ăn không gây nguy hại cho bé, nhưng nếu trẻ bị nôn trớ liên tục, bụng chướng to có thể là dấu hiệu của một số bệnh nghiêm trọng. Để làm rõ hơn về vấn đề này hãy cùng Life-Space tìm hiểu những nguyên nhân khiến trẻ bị chướng bụng nôn trớ và cách khắc phục hiệu quả.

I. Nguyên nhân bé bị nôn trớ liên tục, bụng chướng to

Có nhiều nguyên nhân khiến bé bị nôn trớ liên tục, bụng chướng to, tùy thuộc theo độ tuổi và tình trạng nôn nhiều hay ít ở trẻ. Dưới đây là 7 nguyên nhân thường gặp nhất khi trẻ bị nôn trớ:

1. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện

Hệ tiêu hóa ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa được hoàn thiện cả về cấu tạo và chức năng. Theo đó, bộ máy tiêu hóa sẽ hoàn thiện dần tới năm trẻ 7 tuổi hoặc có thể muộn hơn.

Thực quản của trẻ nhỏ ngắn và mỏng hơn người bình thường, hệ thống van và các cơ co bóp chưa hoàn thiện cũng là nguyên nhân khiến bé thường sặc, nôn, trớ.

Dạ dày của trẻ nằm ngang, nhỏ, hình tròn, cao hơn so với người trưởng thành, hệ thống cơ thắt giữa dạ dày- thực quản yếu, cơ giữa dạ dày- ruột lại phát triển mạnh sẽ tạo điều kiện cho dịch dạ dày trào ngược ra miệng, bé rất dễ nôn trớ khi mẹ cho ăn quá no.

Thiếu hụt lợi khuẩn khiến hại khuẩn tăng làm lên men thức ăn tồn đọng trong dạ dày. Quá trình lên men sẽ sinh hơi, lượng hơi lớn tích tụ trong dạ dày sẽ làm bé chướng bụng khó chịu.

Các biểu hiện khác có thể gặp là ăn uống khó tiêu, kém hấp thu, táo bón,...

Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện có thể làm bé bị chướng bụng nôn trớ

>>>> Cách khắc phục hiệu quả khi bị chướng bụng dưới chậm kinh

1.2. Bé bị viêm đường ruột

Viêm đường ruột là tình trạng viêm ở lớp phía trong dạ dày, ruột, gây ra nhiều rối loạn về sinh lý và sinh hoạt ở trẻ nhỏ.

Trẻ nhỏ có sức đề kháng yếu nên dễ bị nhiễm khuẩn gây bệnh qua thức ăn, nước uống hoặc lây bệnh từ người khác. Hệ đường ruột của bé lại là một hệ vi sinh phong phú bao gồm lợi khuẩn và hại khuẩn. Khi hệ vi sinh mất cân bằng, các loại virus, vi khuẩn gây hại sẽ lấn át lợi khuẩn, xâm nhập vào niêm mạc dạ dày và ruột gây các ô viêm, loét. Khi bị viêm, niêm mạc đường tiêu hóa sẽ co thắt mạnh khiến bé bị đau bụng và nôn trớ liên tục, tiêu chảy, đi ngoài ra máu và quấy khóc.

Đối với một số trường hợp khác, bé có thể bị viêm ruột do uống thuốc kháng sinh, thuốc nhuận tràng thuốc tẩy giun, thuốc giảm đau có chứa Magie.

1.3. Bé bị dị ứng thực phẩm

Đối với những bé có cơ địa dị ứng, các phản ứng do dị ứng có thể xảy ra ngay sau vài phút tiếp xúc với các loại thực phẩm gây dị ứng. Biểu hiện là trẻ bị nôn trớ do xảy ra co thắt thực quản, kích thích dạ dày, ruột.

Mẹ cần nắm được các thực phẩm gây dị ứng cho trẻ khi theo dõi chế độ ăn của bé. Các triệu chứng khác của dị ứng thức ăn thường là:

• Phát ban đỏ, ngứa ngáy

• Sưng quanh mắt, khoang miệng, mặt

• Khó thở, tức ngực

• Tiêu chảy

• Hắt hơi, ho

• Sốc phản vệ

Trẻ bị chướng bụng nôn trớ có thể do bé bị dị ứng thực phẩm

1.4. Bé ăn thức ăn khó tiêu

Khả năng tiêu hóa của trẻ nhỏ phụ thuộc rất nhiều vào loại thức ăn mà bé hấp thu thu hàng ngày và cách mẹ cho bé ăn. Các loại thực phẩm khó tiêu đối với trẻ là: đồ chiên rán, ngô, hành, các loại đậu, các miếng thịt lớn. Tình trạng khó tiêu có thể diễn ra trong vài giờ hoặc vài ngày khiến trẻ đầy bụng, chán ăn, kèm theo đó là tình trạng nôn trớ, táo bón hoặc tiêu chảy.

1.5. Bé bị viêm ruột thừa

Ruột thừa viêm nhiễm do vi khuẩn xâm nhập hoặc thức ăn lạc vào gây hoại tử. Khi ruột thừa hoại tử, nó có thể vỡ dẫn đến nhiễm trùng ổ bụng. Những biểu hiện đầu tiên nếu trẻ bị viêm ruột thừa là: biếng ăn, nôn mửa, đau bụng di chuyển quanh rốn và có thể sốt cao.

1.6. Trẻ bị lồng ruột

Tình trạng lồng ruột thường gặp nhất ở trẻ từ 4-9 tháng tuổi. Lồng ruột tạo ra một nếp gấp giữ thức ăn lại ở phía trên và gây tắc ruột. Sự ứ đọng thức ăn ở một đoạn ruột sẽ gây chướng bụng và nôn trớ. Kèm theo đó, mạch máu tại nếp gấp bị tắc nghẽn có thể dẫn đến nguy cơ hoại tử các lớp niêm mạc ở ruột do thiếu máu và viêm nhiễm.

1.7. Bé bị ngộ độc thức ăn 

Khi bị ngộ độc thực phẩm, cơ thể sẽ không ngừng nôn và phản xạ này sẽ hết sau khi chất độc được đẩy ra ngoài. Cùng với nôn trớ, bé còn có các biểu hiện khác như sốt, mất nước, tiêu chảy khi bị ngộ độc thực phẩm.

>>>> [Giải đáp] Bị đầy hơi chướng bụng nên ăn gì và uống gì?

II. Trẻ bị chướng bụng nôn trớ thường kéo dài bao lâu? 

Nếu bé bị nôn trớ liên tục, bụng chướng to thường kết thúc sau 1-2 ngày nếu giải quyết được hoàn toàn nguyên nhân.

Với nguyên nhân sinh lý, tình trạng nôn trớ có thể tái diễn sau một khoảng thời gian nên các mẹ không cần quá lo lắng. Khi hoạt động của các cơ quan dần hoàn thiện, tình trạng này sẽ hết hoàn toàn. Nhưng nếu nguyên nhân gây nôn trớ là do bé mắc các bệnh lý khác, mẹ cần đưa bé đi khám bác sĩ để tìm ra phương pháp khắc phục kịp thời. 

Nôn trớ kéo dài 1-2 ngày không gây hại cho sức khỏe của bé, nhưng nếu kéo dài trên 5 ngày được xem là nguy hiểm, có thể dẫn đến các biến chứng:

• Sốt, có thể co giật

• Tụt huyết áp

• Rối loạn nước – điện giải

Trẻ bị chướng bụng nôn trớ thường kéo dài bao từ 1 - 2 ngày

III. Trẻ bị chướng bụng nôn trớ khi nào cần đưa đi khám bác sĩ?

Việc theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ là cần thiết bởi khi trẻ nhỏ nôn trớ có thể dẫn đến mất nước nhanh chóng. Nếu nhận thấy các dấu hiệu mất nước ở trẻ dưới đây, mẹ cần đưa con đến gặp bác sĩ để có phương hướng điều trị phù hợp: 

• Khóc không có nước mắt: Nôn trớ nhiều làm hao hụt dịch cơ thế, do đó việc khóc không có nước mắt là dấu hiệu của việc thiếu nước ở trẻ.

• Sử dụng ít tã lót hơn bình thường: Tã lót ít hơn có thể do trẻ mất nước, đi tiểu ít, phân khô, khó đưa ra ngoài,...

• Xuất hiện vết trũng trên đỉnh đầu: Thóp trên đỉnh đầu của trẻ di chuyển lên xuống phập phồng theo dòng máu phía dưới và thóp có xu hướng hơi nhô ra ngoài. Nếu trẻ bị mất nước, thóp sẽ lõm xuống thành những vết trũng.

• Yếu ớt, mệt mỏi hoặc xuất hiện những hành vi kỳ lạ: Tiêu hóa không ổn định và nôn trớ liên tục làm bé kiệt sức, mệt mỏi, khiến bé cáu gắt, khóc hụt hơi, khó ngủ. 

IV. Nên làm gì khi trẻ bị nôn trớ liên tục bụng chướng to?

1. Vỗ ợ hơi cho trẻ

Sau khi cho bé bú, mẹ nên vỗ ợ hơi cho bé bởi đây là phương pháp đơn giản giúp đẩy khí ra khỏi đường tiêu hóa. Hơi trong đường tiêu hóa là nguyên nhân gây đầy bụng, chướng bụng và làm bé nôn trớ.

2. Massage bụng cho trẻ

Massage là cách kích thích các cơ quan tiêu hóa thức ăn tốt hơn. Bạn có thể tham khảo và áp dụng một trong hai cách massage sau:

• Massage bụng theo chiều kim đồng hồ: Đặt tay phía dưới bụng bên phải của bé, xoa quanh bụng và kết thúc ở phần bụng dưới bên trái. Vùng di chuyển của tay sẽ dọc theo chiều dài của ống tiêu hóa, giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch.

• Tập động tác đạp xe: Đặt bé nằm ngửa, sau đó mẹ hãy nhẹ nhàng nắm cổ chân bé, và di chuyển như bé đang đạp xe. Tiếp theo nắm bắp chân, gập nhẹ như bé đang ngồi xổm, xoay tròn 2-3 lượt. 

Massage cho bé để giảm chướng bụng nôn trớ

3. Xây dựng chế độ ăn phù hợp

• Thứ nhất, trẻ cần có một chế độ ăn uống phù hợp với khả năng tiêu hóa và sở thích của mình. Mẹ nên chia nhỏ và làm mềm lượng thức ăn hàng ngày để bé dễ tiêu hóa hơn.

• Thứ hai, phụ huynh cũng cần nắm được tình trạng dị ứng của trẻ để tìm giải pháp thay thế thực phẩm cho con, tránh dị ứng.

• Thứ ba, cần bổ sung nước và khoáng cho bé một cách từ từ để tránh tình trạng mất nước. 

4. Điều trị bệnh lý ở trẻ

Nếu trẻ nôn trớ do các vấn đề về bệnh lý, mẹ cần đưa bé đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và cách điều trị sớm nhất. Như vậy tình trạng bé bị nôn trớ, chướng bụng mới được giải quyết hoàn toàn.

5. Bổ sung thêm men vi sinh cho bé

Bổ sung men vi sinh là giải pháp hỗ trợ tiêu hóa toàn diện cho trẻ. Các lợi khuẩn có trong men vi sinh sẽ tạo ra hệ sinh thái đa dạng, giúp bé tiêu hóa thức ăn dễ hơn, hạn chế lên men thức ăn và sinh hơi.

Mẹ có thể tham khảo các sản phẩm men vi sinh cho trẻ đến từ Life-Space - thương hiệu chăm sóc sức khỏe toàn diện hàng đầu tại Úc. Điển hình là sản phẩm Children IBS Support Probiotic - một chế phẩm sinh học cao cấp chứa 3 chủng lợi khuẩn kết hợp với Kẽm giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa dành cho trẻ từ 3 - 12 tuổi. 

Với các bé từ 6 tháng tuổi - 3 tuổi, mẹ có thể tham khảo sản phẩm Men vi sinh Probiotic Powder for Baby. Đây là chế phẩm sinh học đa chủng giúp thúc đẩy hệ vi sinh vật, hỗ trợ hệ vi sinh vật đường ruột được khỏe mạnh, tăng cường sức khỏe đường tiêu hóa và tăng hệ miễn dịch cho trẻ. 

Probiotic Powder for Baby chứa 10 chủng vi khuẩn có lợi giúp cải thiện hệ miễn dịch và duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh cho bé

V. Cách phòng ngừa chướng bụng nôn trớ ở trẻ

Để phòng ngừa trẻ bị chướng bụng nôn trớ, cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp sau: 

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, lựa chọn thức ăn phù hợp với độ tuổi của trẻ.

• Cho trẻ uống đủ sữa hoặc nước, cha mẹ có thể cho trẻ sử dụng chất điện giải theo chỉ định của bác sĩ để tránh tình trạng mất nước.

• Cho trẻ bú trong tư thế đứng và hạn chế cho trẻ nằm ngay khi bú hoặc ăn xong.

• Cha mẹ không nên để bé tiếp xúc với các chất kích thích nôn mửa như: mùi không khí lạnh, không khí nóng, độ ẩm, nước hoa, khói bụi.

Nhiều giải pháp giúp phòng ngừa tình trạng trẻ bị chướng bụng, nôn trớ nhưng chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế các hướng dẫn hoặc chỉ định chuyên môn của bác sĩ.

Bài viết đã tổng hợp những nguyên nhân khiến trẻ bị chướng bụng nôn trớ và đưa ra từng giải pháp để khắc phục tình trạng này. Life-Space hy vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích giúp bạn có thêm kiến thức chăm sóc sức khỏe của con trẻ.